Is de manier waarop we
digitaliseringsprocessen uitvoeren wel altijd even handig? Hoogleraar Peter van
Bergeijk: 'Ik zit maar in te voeren en te scannen:
mijn geld en mijn verzekeringszaken, de standen van licht en water, de details
voor mijn ticket, de administratie voor mijn werk, de school en mijn post.' Zijn
slotsom: hij is steeds meer bezig met werk dat 'ver onder het minimumloon'
wordt betaald. Bij zijn universiteit wordt 'voortvarend gewerkt aan het
overhevelen van eenvoudige handelingen naar het hoogste academische niveau'.
Zie http://www.elsevier.nl/Economie/blogs/2015/3/Domme-digitalisering-is-niet-zuinig-maar-juist-duur-1732236W/ . Oftewel: hoe
infantiliseert automatisering de samenleving en hoe worden we afgehouden van
onze werkelijke kwaliteiten.
Vinc Cerf waarschuwde
onlangs voor een zwart gat dat ontstaat, eigenlijk voor digitale dementie: http://www.rtlnieuws.nl/economie/toekomstmakers/ook-nederland-kan-een-zwart-datagat-ontstaan. De waarschuwing
werd verrassenderwijze gevolgd door lokale bestuurders (waaronder wethouder
Jo-Annes deBat uit Goes) die in Binnenlands
Bestuur waarschuwen voor digitale dementie. http://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/nieuws/bestuurders-waarschuwen-voor-digitale-dementie.9472036.lynkx De bestuurders doen
een oproep: ‘Onvindbare informatie zal ertoe leiden dat de eerste twintig
jaar van deze eeuw de slechtst gedocumenteerde ooit worden. Belangrijk
cultureel erfgoed zal hiermee verloren gaan. Alleen wanneer u duurzame digitale
toegankelijkheid op de bestuurlijke agenda zet, kunnen we de dreiging van
digitale dementie afwenden. Niet alleen om aan een wettelijke verplichting te
voldoen, maar ook om goede dienstverlening aan de burger te garanderen.’
Inmiddels zijn hier het afgelopen weekeinde ook Kamervragen over
gesteld http://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/nieuws/kamervragen-over-digitale-dementie.9473377.lynkx . Die worden doorgaans binnen een week of drie beantwoord en er
zullen wel geruststellende geluiden komen waarmee we onszelf weer in slaap
wiegen. Er zijn immers veel initiatieven gaande: de ene nog mooier dan de
andere en op steeds abstracter niveau, waarbij de praktische bruikbaarheid dus
steeds verder weg lijkt. Een abstract niveau dat door vele vakgenoten niet
wordt begrepen, die natuurlijk daarop moeten worden bijgeschoold of de digitaal
aangedreven boot missen.
De bonnetjesaffaire was er ook, (http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2015/maart/14/hoe-digitale-overheidsinformatie-zomaar-verdwijnt-1477640 ) en daarin wordt Eric Hennekam niet helemaal goed geciteerd
–en wie ooit een interview heeft gegeven weet hoe verdraaid je woorden in de
pers kunnen komen- over de kwaliteit van de documentalisten en archivarissen.
Dit leidde weer tot een subliem artikel vanuit de SOD http://www.verenigingsod.nl/sodnieuws/de-sod-over-het-bonnetje dat eigenlijk alle documentalisten
en archivarissen gelezen moeten hebben. Daarop volgden weer diverse reacties
(een heel goede van Marjan van de Wetering), met als suggestie de DIV-medewerkers technisch om te scholen.
En daarop sluit de column van Wilbert
Hoffstädt in Sited van mei weer uitstekend aan: ‘Wij kennen en beheersen trucjes om de
informatie van mensen en organisaties snel in samenhang te organiseren en wel
zo dat het in diezelfde samenhang op lange termijn terug te vinden is. Dat
structureren en beheersen op korte en lange termijn: dat is ons vak. Hoe je het
digitaal authentiek vasthoudt, is voor anderen zou ik denken, voor papier
hadden en hebben we daartoe bijvoorbeeld het restauratorvak in het leven
geroepen….’
Kijk, dit bedoel ik nou met: het
vak bruist. En dan nu mijn bijdrage: we zouden de belangrijke digitale documenten
moeten veiligstellen via computeroutput on microfilm. Als zelfs Brewster Kahle van The Internet Archive boeken verfilmt (terwijl alle
bibliotheken dit inmiddels doen) maar daarna de papieren boeken bewaart omdat
hij terug wil kunnen gaan tot de oorspronkelijke teksten, wordt het
tijd om eens goed na te denken hoe wij die oorspronkelijke teksten dan wel authentiek,
integer en tegen zo laag mogelijke kosten kunnen bewaren. Dat dit kan is al
eeuwen bewezen: analoog, op microfilm. Computeroutput is snel, eenvoudig en uiterst
goedkoop op microfilm te plaatsen en is zo jaren te bewaren, in te lezen in
welk anders systeem dan ook, mits veilig op te slaan.
Dit uiteraard afgezien van de
opdracht dat we eerst moeten zorgen dat wat we opslaan, ook authentiek en
integer is. Daar ligt een eerste zorg. Realiseren we dat al niet, dan is de
manier van opslag volslagen oninteressant. Het is een discussie die ook geldt
voor e-depots: wat is de waarde van een gouden vat als je er alleen maar
vuilnis in gooit.
Wie weet komt u er, als uw
lachbuien verstomd zijn, achter dat microfilm een hele goede manier zou zijn om
authentieke, integere documenten duurzaam veilig te stellen. Om de kosten hoeft
u het niet te laten: zie Gewaardeerd verleden, bijlage 3 voor een kostenvergelijking.
En ondertussen worden we echte
acrobaten die over toegangspoortjes springen en ons zo goedkoop toegang
verschaffen.
